Βιβλιογραφική Παραπομπή

• CARE OF PATIENTS WITH LIVER DISEASE DURING THE COVID-19 PANDEMIC EASL-ESCMID POSITION PAPER. T Boettler, PN Newsome, MU Mondelli, M Maticic, E Cordero, M Cornberg, T Berg. https://easl.eu/wp-content/uploads/2020/04/EASL-ESCMID-Position-Paper-on...

Κύρια σημεία

ΧΡΟΝΙΑ ΗΠΑΤΙΚΗ ΝΟΣΟΣ (KAI ΑΝΤΙΡΡΟΠΟΥΜΕΝΗ ΚΙΡΡΩΣΗ ΗΠΑΤΟΣ)

• Αναβολή επίσκεψης σε ηπατολογικό ιατρείο, εργαστηριακός έλεγχος σε εξωτερικό εργαστήριο, τηλεπικοινωνία
• Ασθενείς με ιογενείς ηπατίτιδες δεν είναι σε αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή COVID-19. Συνταγογράφηση αντιικών με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο
• Ασθενείς με μη αλκοολική λιπώδη νόσο ή στεατοηπατίτιδα ίσως σε αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή COVID-19 λόγω συνυπάρχουσας παχυσαρκίας, υπέρτασης ή διαβήτη
• Ασθενείς με αυτοάνοσο ηπατικό νόσημα να μη διακόπτουν την ανοσοκατασταλτική αγωγή, εκτός αν υπάρχει ένδειξη. Να εμβολιαστούν για πνευμονιόκοκκο και γρίπη.
• Καθυστέρηση επιτήρησης για ηπατοκυτταρικό καρκίνο και κιρσούς οισοφάγου

ΜΗ ΑΝΤΙΡΡΟΠΟΥΜΕΝΗ ΚΙΡΡΩΣΗ ΗΠΑΤΟΣ

• Η ένταξη σε λίστα μεταμόσχευσης για ασθενείς με κακή πρόγνωση να περιοριστεί
• Μείωση του ενδονοσοκομειακού χρόνου προμεταμοσχευτικού ελέγχου
• Έμφαση στη σημαντικότητα εμβολιασμού  για πνευμονιόκοκκο και γρίππη
• Έμφαση στην πρόληψη αυτόματης βακτηριακής περιτονίτιδας και ηπατικής εγκεφαλοπάθειας με σκοπό την μείωση νοσηλειών
• Έλεγχος για SARS-CoV-2 σε ασθενείς με οξεία ρήξη της αντιρρόπησης ή οξεία επί χρονίας ηπατική ανεπάρκεια
• Έλεγχος για SARS-CoV-2 τόσο σε δότες και λήπτες ηπατικού μοσχεύματος (άγνωστο αν το αρνητικό αποτέλεσμα αποκλείει λοίμωξη)

ΗΠΑΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ

• Συνέχιση συστηματικής θεραπείας και εκτίμησης για μεταμόσχευση ήπατος
• Ελάχιστη έκθεση σε ιατρικό προσωπικό, χρήση τηλεπικοινωνίας
• Σε περίπτωση COVID-19 εισαγωγή άμεσα

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΘΕΝΤΕΣ ΗΠΑΤΟΣ

• Ελάχιστη έκθεση σε ιατρικό προσωπικό, χρήση τηλεπικοινωνίας
• Έμφαση στους εμβολιασμούς  για πνευμονιόκοκκο και γρίππη
• Εργαστηριακός έλεγχος σε εξωτερικό εργαστήριο
• Να μη διακόπτουν την ανοσοκατασταλτική αγωγή, εκτός αν υπάρχει ένδειξη

Πρακτική σημασία

• Ασθενείς με χρόνια ηπατική νόσο και λήπτες ηπατικού μοσχεύματος πιθανά είναι σε κίνδυνο σοβαρής COVID-19
• Η απασχόληση του συστήματος υγείας με την πανδημία μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την φροντίδα των ασθενών αυτών
• Αναγκαιότητα καθορισμού προτεραιοτήτων και στάθμιση σχέσης κινδύνου-οφέλους